یکی از سوالات رایج پیرامون هوش مصنوعی این است که هوش مصنوعی چه کارهایی انجام میدهد؟ بنابراین بهتر است به این بحث پرداخته شود.
هوش مصنوعی چه کارهایی انجام می دهد؟
تقلید از ساختار مغز انسان، درک متقابل و کمک دوطرفه، خودآموزی و بازاندیشی در مورد گونههای مختلف حیات بیولوژیکی، جایگزینی افراد در مشاغل مختلف و تقلب در بازیهای کامپیوتری همگی تنها برخی از کارهایی هستند که امروزه هوش مصنوعی انجام میدهد. در این بخش سعی شده است تا به برخی از تواناییها و قدرتهای ماورایی هوش مصنوعی پرداخته شود.
هوش مصنوعی در پزشکی
آلفابت (Alphabet) شرکت مادر گوگل، اخیراً آزمایشگاههایی یکدست و همسان ساخته است که برای یافتن داروهای جدید با استفاده از هوش مصنوعی شرکت DeepMind (از شرکتهای زیرمجموعه گوگل) تاسیس شدهاند. هدف این سازمان بازتعریف فرایند کشف دارو از صفر و یافتن راههایی جدید برای درمان بیماریها با استفاده از هوش مصنوعی است. این آزمایشگاهها نه تنها دادهها را تجزیه و تحلیل خواهند کرد بلکه مدلهایی قدرتمند، پیشبینی کننده و مولد را از پدیدههای پیچیده بیولوژیکی خواهند ساخت.
در حالی که هنوز هیچ کس در تلاش برای یافتن درمان بیماریهای مختلف با استفاده از شبکههای عصبی به پیشرفت قابل توجهی دست پیدا نکرده است، شرکت DeepMind در حال حاضر در هوش مصنوعی حرف اول را میزند و سیستم یادگیری الگوریتم این شرکت انطباقپذیرترین سیستم موجود است که میتوان آن را برای اهداف و مقاصد مختلف به کار گرفت.
آموزش ربات ها با هوش مصنوعی برای انجام کارهای مختلف
امروزه از هوش مصنوعی یا همان شبکههای عصبی برای آموزش رباتها نیز به طور گسترده استفاده میشود. برای مثال با استفاده از مدلی جدید بر اساس هوش مصنوعی، مهندسان دانشگاه MIT موفق شدهاند تا رباتها را برای حمل و نگه داشتن هزاران شی مختلف با استفاده از بازوهای مکانیکی خود آموزش دهند. این کار با استفاده از یادگیری تقویتی و بدون شبیهسازی انجام شده و نتیجه کار ساخت شبیهسازی دست انسان گونه است که میتواند بیش از ۲ هزار شی مختلف را بردارد و آنها را با استفاده از بازوهای مکانیکی خود لمس کند و حرکت دهد.
علاوه بر آن جالب اینجاست که این سیستم برای بلند کردن شی و نگه داشتن آن در دستانش حتی نیازی نداشت بداند دقیقاً چه چیزی را قرار است بردارد. تا اینجا نرخ موفقیت رباتی که از این سیستم استفاده میکند بسته به نوع شی متفاوت است اما در طول زمان الگوریتم خودش را ارتقا خواهد داد و باعث میشود رباتها مهارت بیشتری پیدا کنند و تطبیقپذیرتر شوند.
آموزش مهارت های اجتماعی به ربات ها با استفاده از هوش مصنوعی
الگوریتم دیگری به وسیله محقان دانشگاه MIT ساخته شده است که به رباتها مهارتهای اجتماعی و به طور خاص همکاری دوجانبه را آموزش میدهد. مدلهای ریاضی جدید به گونهای طراحی شدهاند که به ماشینها درکی از رفتارهای فیزیکی و اجتماعی رباتهای دیگر را میآموزند. بنابراین اگر رباتی قرار است رفتاری منطقی و با معنی را به لحاظ اجتماعی انجام دهد، چون رفتار خوبی است، ربات دیگر باید در انجام آن کار به این ربات کمک کند. یا اگر رباتی بخواهد عمل بدی را انجام دهد، ربات فرضی دیگر باید مانع از آن شود.
محققان در تلاشند تا رباتها را به شبکه عصبی مخصوصی مجهز کنند که فرایند تجربه اجتماعی را سرعت میبخشد. علاوه بر این، آنها در حال کار روی سیستم حسگر ۳ بعدی هستند که به رباتها امکان میدهد تا عملیات پیچیدهتری را به تنهایی انجام دهند. مثلاً بتوانند از لوازم خانگی استفاده کنند. تمام اینها به رباتها امکان خواهد داد تا تعاملاتشان را نه تنها بین خودشان، بلکه میان انسانها و رباتها هم افزایش دهند.
شبیه سازی ساختار مغز انسان با هوش مصنوعی
یکی از اکتشافات شگفتآور دیگر هم در دانشکده تحقیقات مغزی موسسه فناوری ماساچوست یا همان MIT محقق شده است. دانشمندان به این مهم دست یافتند که در حین طبقهبندی رایحهها، شبکههای عصبی مصنوعی ساختاری را به کار میگیرند که بسیار شبیه به ساختار بویایی مغز انسان است. انسانها و سایر حیوانات اطلاعات بویایی را به طور مشابهی در مغزشان انجام میدهند.
با وجود اینکه در فرایند آموزش الگوریتمهایی برای طبقهبندی رایحهها، دانشمندان قصد کپیبرداری از مغز موجودات زنده را نداشتند، اگرچه در روند حل این مسئله شبکه عصبی مصنوعی به میل خود شبکه بیولوژیکی بویایی را بازتولید کرد.
از طرفی این رویداد شگفتانگیز طراحی بهینه سیستمهای بیولوژیکی را نشان میدهد. از طرف دیگر، این مسئله امکان مدلسازی کل مغز انسان را هم فراهم میکند. تخصص در یکی دیگر از مهمترین کارکردها و قابلیتهای مغز نیز اخیراً به وسیله هوش مصنوعی بدست آمده است. این دستاورد جدید شناسایی رابطههای علت و معلولی را انجام میدهد.
جهت یابی خودرو در محیط های مختلف با هوش مصنوعی
محققان MIT ثابت کردهاند که نوع خاصی از شبکههای عصبی قابلیت یادگیری ساختار تصادفی و واقعی کاری را دارند که برای انجام آن آموزش دیده است. این تحقیقات روی شبکههای عصبی مختص جهتیابی صورت گرفتهاند و بهگونهای طراحی شدهاند تا بتوانند اتومبیل بدون سرنشین را در جاده برانند یا مسئولیت جهتیابی پهبادها را بر عهده بگیرند.
هدف این است که وقتی یک شبکه عصبی آموزش داده میشود، نمیتوان به طور قطعی اطمینان حاصل کرد که مدل ساخته شده آیا محدوده جاده را خط کشیهای روی آسفالت در نظر گرفته است یا بر اساس بوتههای اطراف جاده عمل میکند.
اگر الگوریتم دادههای اشتباهی را برای آموزش انتخاب کرده باشد، در صورت تغییر محیط، امکان انجام وظیفه محوله را نخواهد داشت. محققان از چیزی به نام شبکههای عصبی سیال (Liquid Neural Network) استفاده میکنند که میتوانند معادلات پایهای خود را تغییر دهند تا خود را به طور مداوم با دادههای ورودی جدید تطبیق دهند.
یک سیستم یادگیری عمیق (Deep Learning) با اقتباس از مغز انسان که برپایه چنین شبکههایی ساخته شده است نتیجه یکسانی را نسبت به الگوریتمهای استاندارد تحت شرایط استاندارد از خود نشان داده است. اما برخلاف شبکههای عصبی رایج، این سیستم جدید تحت شرایط مختلفی مثل جهتیابی در مه، باران شدید یا سایر تغییرات آب و هوایی به خوبی عمل میکند.
شرکت هوش مصنوعی
امروزه در حدود ۵۰ درصد شرکتهای سراسر دنیا حداقل در یکی از عملکردهای کسب و کار خود از هوش مصنوعی استفاده میکنند. این مسئله باعث شده است میزان تقاضا برای به کارگیری روشهای هوش مصنوعی از سوی برترین شرکتهای فناوری در جهان به میزان زیادی افزایش داشته باشد.
ارزش بازار جهانی هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۰ تقریباً حدود ۶۲ درصد تحمین زده شده است و انتظار میرود این میزان در ۶ سال آینده ۴۰ درصد رشد داشته باشد. هوش مصنوعی و فناوریهای مربوط به آن مثل یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی، تشخیص شی و صدا و سایر موارد میتوانند تعداد زیادی از مشکلات کسب و کارها را با میزان زیادی از بهینگی و دقت رفع کنند.
در اکثر شرکتهای بسیار بزرگ مثل آمازون، اپل و مایکروسافت بخشی از شرکت یا یکی از شرکتهای زیر مجموعه آنها به توسعه قابلیتهای عملکردی هوش مصنوعی اختصاص دارد. مثلاً شرکت DeepMind که یکی از پیشتازان هوش مصنوعی به حساب میآید، زیرمجموعه شرکت مادر گوگل یعنی آلفابت است. برخی شرکتهای مستقل کوچکتر هم وجود دارند که تمرکز اصلی آنها هوش مصنوعی محسوب میشود. در ادامه تعدادی از برترین شرکتهای هوش مصنوعی معرفی شدهاند.
- DeepMind
- آمازون
- C3.ai
- H2O.ai
- IBM
- متا (Meta)
- NICE
- OpenAI
- SenseTime
- Salesforce